Turkijekenner Joost Lagendijk heeft bijgedragen aan de Turkse tragedie
Prof. mr. dr. Afshin Ellian – Elsevier 19.04.2017
De groei van de Turkse regeringspartij AKP hebben we onder andere te danken aan Europese politici als Joost Lagendijk, schrijft Afshin Ellian. De prijs voor de ontwikkelingen in Turkije wordt niet betaald door Lagendijk en de zijnen, maar door tienduizenden politieke gevangenen in Turkije. De Turkse tragedie zal niet zonder gevolgen blijven voor de Europese Unie. De Europese leiders hebben president Recep Tayyip Erdogan terecht niet gefeliciteerd met zijn overwinning bij de verkiezingen. Dat kunnen ze ook niet. De waarnemersmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) constateert dat het referendum niet eerlijk is verlopen. De twee kampen hadden geen gelijke kansen. Daarom kunnen de Europese leiders Erdogan niet feliciteren. Overigens, waarmee moeten ze hem feliciteren?
Erdogan wil niets weten van Europese kritiek: ‘Ken je plek’
©Foto Elsevier 2017
Erdogan reageerde als de leider van een banenrepubliek: ‘Ken je plaats,’ zei hij tegen de internationale waarnemers van de OVSE. Vervolgens zei Erdogan in aanwezigheid van zijn opgewonden aanhang: ‘Turkije ziet, hoort of erkent de politiek gemotiveerde verslagen van de waarnemers niet’. Zo sprak de leider van de AKP, de heersende partij in Turkije.
De fundamenten van de AK-partij
De AKP komt voort uit de Refah-partij. Deze partij stond onder leiding van Necmettin Erbakan (1926-1911). De partij nam deel aan de regering, maar onder druk van militairen werd ze gedwongen om ontslag te nemen. De Refah-partij was een gevaar voor de republiek. Deze fundamentalistische partij is in 1998 verboden. Erdogan behoorde ook tot deze beweging. Hij richtte zijn eigen partij op. De AKP is de opvolger van de verboden Refah-parij. De Refah-partij procedeerde tot bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het Europese hof bevestigde het oordeel van het constitutionele hof van Turkije: de Refah-partij vormde volgens het EHRM een drievoudig reële dreiging. Dreiging voor de mensenrechten, voor de scheiding tussen religie (islam) en staat, en derhalve een dreiging voor de democratie. Dat was in 2003. Ik denk dat nu iedereen begrijpt, hoe wijs en belangrijk dat besluit was. Ook voor de partij van Erdogan dreigde een verbod, in 2008.
Voor verbod AK-partij kwam Turkse Hof één stem tekort
Het Constitutionele Hof van Turkije stemde niet in met het verbieden van AKP wegens anti-seculaire activiteiten. Terwijl de hoofdaanklager stelde dat de partij in het geheim naar de opheffing van de seculiere republiek zou streven om in plaats daarvan geleidelijk de sharia in te voeren. De aanklager eiste dat Erdogan en een paar andere kopstukken van de AKP definitief uit de politiek moeten worden verbannen. Zes van de elf leden van het Hof stemden voor een verbod, één stem te weinig voor een gekwalificeerde meerderheid. Slechts één stem kwam het Hof te kort om de AKP te verbieden. De hoofaanklager verloor de procedure. Zo’n aanklager bestaat nu in Turkije niet meer. Ook het Constitutionele Hof van Turkije wordt gereorganiseerd en verbouwd naar de wensen van de AKP. In de Europese Unie werd met instemming gereageerd op het vonnis, schreef de Volkskrant. Volgens een woordvoerder van buitenlandcoördinator Javier Solana is het vonnis positief: ‘Turkije leeft in een gespannen situatie en we hopen dat deze beslissing bijdraagt aan herstel van de politieke stabiliteit.’ Ja, echt, ze waren heel blij! Nu niet meer. Er was nog een blije man in Brussel. De Volkskrant meldde ook dat Europarlementariër Joost Lagendijk (GroenLinks) zei blij te zijn: ‘Ik ben opgelucht. Dit is goed voor Turkije.’ Lagendijk is de man die nu vaak op Nieuwsuur objectief commentaar mag geven over Turkije.
‘AKP moet laten blijken partij voor hele volk te zijn’
De Volkskrant schreef vervolgens: ‘Lagendijk meent dat de strafkorting op de partijfinanciering (die de partij dit jaar ruim 12 miljoen euro kost) door de staat zelfs een positief effect kan hebben: “Laat het een les zijn voor de AKP dat ze wat meer rekening moeten houden met de gevoeligheden van de tegenpartij. Als ze laten merken dat ze een partij voor het hele volk zijn, dan komt er nog iets goed uit dit vonnis.” Wat een lachwekkende reactie! Lagendijk mag nu Turkije niet in, omdat hij wordt verdacht van banden met Fethullah Gülen. De AKP hebben we niet alleen te danken aan één enkele verkeerde stem in het Constitutionele Hof van Turkije. De AKP heeft zijn macht ook kunnen vergroten dankzij mensen als Lagendijk en andere politici in Brussel. Erdogan vertelde aan de Turken dat de Europese Unie achter hem staat en dat vanwege de eisen van de Unie de republiek moet veranderen.
Verkeerde analyse heeft Europese Unie en Turkije in gevaar gebracht
Wat Lagendijk en anderen hebben aangericht, kan niet als jeugdzonde worden beschouwd. Ze waren volwassen politici die op basis van persoonlijk motieven en verkeerde analyse de Europese Unie en Turkije in gevaar hebben gebracht door Turkije aan een despoot uit te leveren. Niemand, behalve de redactie van Nieuwsuur zit te wachten op het commentaar van Lagendijk over de gebeurtenissen. Beter kan Lagendijk uitleggen hoe en waarom hij zo’n ernstige fout heeft gemaakt. Ook moet hij uitleggen waarom hij en zijn geestverwanten de islam romantiseerden en de gevaren niet wilden inzien. Lagendijk moet politieke verantwoordelijkheid nemen voor zijn fouten. De prijs daarvoor wordt niet betaald door Lagendijk, maar door tienduizenden politieke gevangenen in Turkije.
Lagendijk en de zijnen hebben bijgedragen aan de Turkse tragedie.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
