Gevaarlijke stoffen lekken in jouw eten! Dat slik je toch niet?
Laat ik maar direct met de deur in huis vallen; ik heb zeer verontrustend nieuws. In 2015 en 2016 heeft foodwatch aangetoond dat jouw eten besmet is met minerale oliën. Deze minerale oliën worden ervan verdacht kankerverwekkend te kunnen zijn en orgaanschade te kunnen veroorzaken. Foute boel dus! Nu zou je denken dat alle alarmbellen gaan rinkelen. Niemand wil dit toch op zijn geweten hebben? Helaas is dit niet het geval. Zowel het probleem als de oplossing zijn al jaren bekend, maar de politiek onderneemt geen actie en de industrie leunt achterover. Jij als consument wordt aan je lot overgelaten.
Wat kun jij, als consument, hieraan doen?
Als consument kun je niet zien of jouw eten is vervuild met minerale oliën. Een belangrijke route waarlangs minerale oliën in jouw voedsel terechtkomen zijn verpakkingen van gerecycled papier en karton. Die bevatten nog veel drukinkten met minerale oliën – en daarin zit de gevaarlijke stof MOAH. Hoe goed recycling ook is: de schadelijke stoffen verdwijnen lang niet altijd. Je kan niet aan de verpakking zien of er schadelijke stoffen uit verdampen. Naast recycling kunnen minerale oliën ook op andere manieren in jouw eten terecht komen.
Denk bijvoorbeeld aan machines die gebruikt worden tijdens de voedselproductie, zoals landbouwmachines die gebruikt worden tijdens het oogsten of machines in voedselfabrieken die smeerolie lekken. Dus hoe goed je ook de kleine lettertjes op de verpakking leest en hoe goed je ook je best doet om gezond en verantwoord te eten, dit probleem kan je als individu helaas simpelweg niet zelf oplossen.
Veel Nederlands voedsel besmet
In 2015 heeft foodwatch laboratoriumtests naar Nederlands voedsel laten uitvoeren. Hieruit bleek dat 120 alledaagse voedingsmiddelen zoals cornflakes, pasta en hagelslag besmet waren met minerale oliën. Deze vervuiling werd aangetroffen bij producten van grote voedingsfabrikanten en retailers:
- Heinz (Brinta graanontbijt en Honig pasta),
- Droste (cacao),
- Mars (Uncle Ben’s rijst),
- Gran Food (Grand‘Italia lasagne),
- Albert Heijn (rijst, lasagne, cornflakes, couscous),
- Jumbo (rijst, spaghetti),
- Lidl (hagelslag),
- Aldi (pasta).
47% van de producten die in de Nederlandse supermarkten waren gekocht, bleken besmet met de minerale oliën MOAH. Uit onderzoek van foodwatch Duitsland, Frankrijk en Nederland samen, bleek 43% van de producten besmet met deze potentieel schadelijke stoffen.Het laten uitvoeren van deze testen is een dure grap, maar wel broodnodig, want hierdoor raakte de discussie in een stroomversnelling en kondigden veel bedrijven maatregelen aan. Ons eten mag ons niet ziek maken! Maar ondanks al deze acties, inclusief een paar mooie successen, hebben we het nog niet voor elkaar dat ons eten nu veilig is.
DE NEDERLANDSE OVERHEID NEEMT ONZE GEZONDHEID NIET SERIEUS
De minister van Volksgezondheid, Schippers, weigert wettelijke maatregelen te nemen en zo onze gezondheid te beschermen. Ze wijst naar de voedingsindustrie om het probleem op te lossen. Als dat niet werkt, moet volgens Schippers de oplossing maar uit Brussel komen. Beste lezer, jij weet vast, net als ik, dat er geen snelle maatregelen uit Brussel te verwachten zijn. Zeker niet als die maatregelen niet het belang van de voedingsindustrie dienen. Als reactie op de resultaten van de onderzoeken is Schippers een meetprogramma gestart, om te kijken hoeveel van ons voedsel besmet is. De uitkomsten hiervan worden pas in 2019 bekend gemaakt. Dat duurt dus veel te lang! Want ondertussen ligt er nog steeds, als het aan de minister ligt dus zelfs jarenlang, vervuild voedsel op ons bord. In 2016 bleek dat de gevaarlijke minerale olie MOAH in 9 van de 12 geteste huismerkproducten van Albert Heijn, Jumbo, Aldi en Lidl nog steeds aanwezig was, ondanks de oproep van de minister aan de voedingsindustrie om hun verantwoordelijkheid te nemen om de vervuiling te voorkomen.
Industrie leunt achterover
Om de vervuiling van ons voedsel met minerale oliën te verminderen, heeft de voedingsindustrie een toolkit gemaakt. Dit is een instrument dat bedrijven moet helpen om te bepalen waar in de keten, van productie tot verkoop, het voedsel besmet kan worden met deze gevaarlijke stoffen. Maar in plaats van het probleem echt aan te pakken, blijft de toolkit hangen in het ‘in kaart brengen’ ervan. Dat is veel en veel te mager. We zijn natuurlijk blij dat de voedingsindustrie het volksgezondheidsrisico van minerale oliën erkent, maar we willen dat bedrijven veel meer actie ondernemen om besmetting te voorkomen. De tijd van het in kaart brengen van de problemen is echt voorbij! Er zijn tal van maatregelen die bedrijven kunnen nemen om de consument te beschermen tegen blootstelling aan mogelijk kankerverwekkende minerale oliën in hun rijst, pasta en hagelslag. Deze maatregelen zijn al lang bekend en moeten zo snel mogelijk genomen worden! Al in 2012 werden de risico’s van minerale oliën duidelijk, na onderzoek van de Europese voedselautoriteit EFSA. Bedrijven hadden dit dus al lang moeten oplossen en de politiek had dat al lang moeten afdwingen.
Consument, eis consumentenbescherming!
Het Franse overheidsadviesorgaan ANSES kwam onlangs met een nieuw rapport over de besmetting van ons voedsel met minerale oliën. Maatregelen om de verontreiniging van eten met deze stoffen te verminderen zijn hard nodig, en met het nemen van die maatregelen moet niet worden gewacht, zegt de Franse voedselveiligheidsautoriteit. Zo wil ANSES dat er een ondoordringbaar laagje komt tussen kartonnen verpakkingen en voedsel om te voorkomen dat inkt met deze stoffen vanuit de verpakking in ons voedsel komt.
De Franse voedselveiligheidsautoriteit laat geen spaan heel van de argumentatie van minister Schippers om nog geen wettelijke maatregelen aan te kondigen. Natuurlijk is het goed om meer onderzoek te doen naar de hoeveelheid minerale oliën in ons eten en de manier waarop ons voedsel hiermee wordt vervuild. Maar dat is geen reden om nog jaren achterover te leunen en in de tussentijd de vervuiling dan maar toe te blijven staan. Jarenlang heeft de overheid niets gedaan; pas nadat foodwatch de vervuiling van ons voedsel aantoonde werd er onderzoek opgestart. De overheid moet haar achterstand inhalen, en daarbij is alleen onderzoek véél te mager. Er kunnen en moeten nú maatregelen genomen worden om de consument te beschermen. Denk hierbij aan het verplicht stellen van barrières in voedselverpakkingen.
Als consument moeten wij actie voeren om de politiek en de voedingsindustrie hun verantwoordelijkheid te laten nemen. Alleen zij kunnen dit oplossen. Maar keer op keer blijkt weer dat ze hun verantwoordelijkheid alleen nemen als wij heel hard van ons laten horen.
Eric Hellingman
